АЎТАМАТЫЗАВАНАЯ ГЕНЕРАЦЫЯ АЛФАВІТНА-ПРАДМЕТНАГА ПАКАЗАЛЬНІКА УНІВЕРСАЛЬНАЙ ДЗЕСЯТКОВАЙ КЛАСІФІКАЦЫІ НА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

Універсальная дзесятковая класіфікацыя (УДК) з’яўляецца міжнароднай класіфікацыйнай сістэмай, якая адпавядае найбольш істотным патрабаванням да класіфікацый: міжнароднасць, універсальнасць, пашыральнасць. Табліцы УДК былі перакладзены і апублікаваны цалкам ці часткова на больш чым 40 мовах, а выкарыстоўваецца УДК прыкладна ў 130 краінах свету. На тэрыторыі Беларусі УДК дзейнічае на працягу апошніх 50 гадоў. Аднак толькі ў 2016 г. з’явілася афіцыйнае выданне УДК на беларускай мове. Алфавітна-прадметны паказальнік (АПП), які складае больш за чвэрць выдання, быў падрыхтаваны пры дапамозе алгарытму, які аўтаматызаваў працэс яго стварэння. У артыкуле падрабязна апісваецца падыход да аўтаматызаванага стварэння АПП беларускамоўнага выдання УДК. Разглядаюцца патрабаванні да АПП, параўноўваюцца фарматы АПП, выкарыстаныя ў выданнях УДК розных краін. Таксама апісваюцца электронныя лінгвістычныя рэсурсы, неабходныя для аўтаматызаванай генерацыі АПП, прыводзіцца падрабязны пакрокавы алгарытм. У якасці падцверджання працаздольнасці і карэктнасці працы дадзенага алгарытму прыводзіцца распрацаваны праграмны прататып сістэмы генерацыі АПП УДК. Дадзены прататып быў непасрэдным чынам выкарыстаны пры стварэнні АПП першага выдання Універсальнай дзесятковай класіфікацыі на беларускай мове.

1. McIlwaine, I. C. The Universal Decimal Classification: a guide to its use / I. C. McIlwaine. - The Hague : UDC Consortium, 2007. - 278 p.

2. Інструментарый індэксатара і яго прымяненне ў бібліятэках Беларусі / Нацыянальная бібліятэка Беларусі ; склад. С. А. Пугачова. - Мінск : Нацыянальная бібліятэка Беларусі, 2016. - 191 с.

3. Універсальная дзесятковая класіфікацыя: звыш 10 000 асноўных і дапаможных класаў / Аб’яднаны інстытут праблем інфарматыкі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, Нацыянальная бібліятэка Беларусі ; рэдкал.: Ю. С. Гецэвіч [і інш.]. - Мінск : Нацыянальная бібліятэка Беларусі, 2016. - 370 с.

4. Universele Decimale Classificatie: beknopte nederlandse uitgave / ed. G. J. A. Riesthuis. - The Hague : UDC Consortium, 2013. - 412 p.

5. Сербин, О. О. Подготовка УДК на украинском языке / О. О. Сербин // Библиосфера. - 2013. - № 2. - C. 69-73.

6. Станіславенка, Г. Р. Выкарыстанне камп’ютарна-лінгвістычных сродкаў для перакладу ўніверсальнай дзесятковай класіфікацыі дамена «тэатр» з англійскай на беларускую мову і генерацыя алфавітна-прадметнага паказальніка / Г. Р. Станіславенка, Ю. С. Гецэвіч, С. І. Лысы // Актуальные вопросы германской филологии и лингводидактики : материалы XX Междунар. науч.-практ. конф. / Брест. гос. ун-т имени А. С. Пушкина ; редкол.: Е. Г. Сальникова [и др.]. - Брест, 2016. - C. 264-266.

7. Станиславенко, А. Г. Этапы подготовки первого издания УДК на белорусском языке / А. Г. Станиславенко, С. И. Лысы, Ю. С. Гецевич // Информация в современном мире : докл. Междунар. конф., Москва, 25-26 октября 2017 г. / ВИНИТИ РАН. - М., 2017. - C. 297-303.