Праектаванне натуральна-моўных інтэрфейсаў для даведкавых сістэм

Разглядаюцца існуючыя натуральна-моўныя і маўленчыя інтэрфейсы для пытальна-адказных сістэм даведкавага прызначэння, а таксама падыходы да іх праектавання. Праводзіцца кароткі аналіз найбольш вядомых у розных сферах дзейнасці інтэлектуальных сістэм з натуральна-моўным інтэрфейсам: пры выкарыстанні ў медыцыне, тэхналогіях разумнага дому, адукацыі, прамысловасці, хуткай адаптацыі да новых тэхналогій у паўсядзѐнным жыцці. Даецца спіс асноўных існуючых сэрвісаў, якія могуць выкарыстоўвацца як персанальныя асістэнты, а таксама як аснова для пабудавання ўжо сваіх маўленчых інтэрфейсаў. Натуральна-моўныя інтэрфейсы даследуюцца з пункту гледжання выкарыстання натуральнай мовы для арганізацыі дыялогу карыстальніка з камп’ютарнай сістэмай. Пры гэтым абмяркоўваюцца асноўныя складанасці, звязаныя з неадназначнасцю натуральнай мовы і неадпаведнасцю магчымасцей рэалізацыі натуральна-моўнага інтэрфейсу спадзяванням карыстальніка. Прыводзяцца галоўныя прынцыпы мадэлявання натуральна-моўнага інтэрфейсу, які, будучы інтэлектуальнай сістэмай, у якасці асноўных сваіх кампанентаў складаецца з базы ведаў, машыны апрацоўкі ведаў і карыстальніцкага інтэрфейсу.

1. Anonymous indoor navigation system on handheld mobile devices for visually impaired / C. Feng [et al.] // Intern. J. of Wireless Information Networks. − 2012. – Vol. 19, iss. 4. − P. 352−367.

2. Development and validation of a robust speech interface for improved human-robot interaction / A. Atrash [et al.] // Intern. J. of Social Robotics. − 2009. – No. 1. − P. 345−356.

3. Steedman, M. Combinatory categorial grammar / M. Steedman, J. Baldridge // Blackwell Sci, Oxford [Electronic resource]. – 2005. – Mode of access: ftp://ftp.cogsci.ed.ac.uk/pub/steedman/ ccg/manifesto.pdf. – Date of access: 22.10.2012.

4. Sondik, E. The optimal control of partially observable Markov processes over a Finite Horizon / E. Sondik, R. Smallwood // Operations Research. − 1973. − Vol. 21, no. 5. − P. 1071−1088.

5. A powered wheelchair using a behaviour-based navigation / G. Pires [et al.] // 5th Intern. Workshop on Advanced Motion Control (AMC'98-Coimbra), Coimbra, Portugal, 29 June – 1 July 1998. – Coimbra, 1998. − P. 536−541.

6. Complete sound and speech recognition system for health smart homes: application to the recognition of activities of daily living / M. Vacher [et al.] // New Developments in Biomedical Engineering / D. Campolo (ed.). − 2010. − P. 645−673.

7. Rougui, J. Audio sound event identification for distress situations and context awareness / J. Rougui, D. Istrate, W. Souidene // Proc. of the 31 Annual Intern. Conf. of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society (EMBC’09), Minneapolis, USA, 2−6 Sept. 2009. – Minneapolis, 2009. − P. 3501−3504.

8. Lines, L. Multiple voices, multiple choices: older adults’ evaluation of speech output to support independent living / L. Lines, K. S. Hone // Gerontechnology. − 2006. – Vol. 5(2). − P. 78−91.

9. Study of a speech-based smart home system with older users / F. Godde [et al.] // Proc. of the First Intern. Workshop Intelligent User Interfaces for Ambient Assisted Living (IUI4AAL’2008), Canary Islands, Spain, 1 Jan. 2008. − Canary Islands, 2008. − P. 17–22.

10. Development of an automated speech recognition interface for personal emergency response systems / M. Hamill [et al.] // Journal of NeuroEngineering and Rehabilitation [Electronic resource]. − 2009. − Vol. 6, iss. 26. − Mode of access: http://www.jneuroengrehab.com/content/6/1/26. − Date of access: 15.11.2012.

11. Design and evaluation of a smart home voice interface for the elderly: acceptability and objection aspects / F. Portet [et al.] // Personal and Ubiquitous Computing. – 2011. − Vol. 17, iss. 1. − P. 127−144.

12. Huang, W. C. An intelligent multimedia e-learning system for pronunciations / W. C. Huang, T. L. Chang, H. P. Lin // Lecture Notes in Computer Science. – 2007. – Vol. 4570. − P. 84–93.

13. Kacalak, W. Automatic recognition and verification of voice commands in natural language given by the operator of the technological device using artificial neural networks / W. Kacalak, M. Majewski // Computer Recognition Systems : Proc. of the 4th Intern. Conf. on Computer Recognition Systems (CORES ’05), Koszalin, Poland, 2005. − Koszalin, 2005. − Part V. − P. 689−696.

14. Generic interaction techniques for mobile collaborative mixed systems / P. Renevier [et al.] // Computer-Aided Design of User Interfaces IV. − Holland : Kluwer Academic Publishers, 2005. − P. 309−322.

15. Aron, J. Your iPhone is listening. Siri’s ability to make sense of ordinary language sets it apart from the herd / J. Aron // New Scientist. − 2011. – No. 2836. − P. 24.

16. Google search by voice: a case study / J. Schalkwyk [et al.] // Visions of Speech: Exploring New Voice Apps in Mobile Environments, Call Centers and Clinics. − California, USA : Google, Inc. − 2010. − P. 1−35.

17. Gales, M. J. F. Semi-tied full-covariance matrices for hidden Markov models / M. J. F. Gales // IEEE Transactions on Speech and Audio Processing. − 1997. − Vol. 7, iss. 3. − P. 272−281.

18. Сулейманов, Д. Ш. Двухуровневый лингвистический процессор ответных текстов на естественном языке / Д. Ш. Сулейманов // Открытые семантические технологии проектирования интеллектуальных систем = Open Semantic Technologies for Intelligent Systems (OSTIS–2011): материалы I Междунар. науч.-техн. конф., Минск, 2 окт. 2011 г. / редкол. : В. В. Голенков (отв. ред.) [и др.]. – Минск : БГУИР, 2011. – С. 311–322.

19. Long, B. Natural language as an interface style / B. Long // Dynamic Graphics Project Department of Computer Science University of Toronto [Electronic resource]. − 1994. − Mode of access: http://www.dgp.utoronto.ca/~byron/papers/nli.html. − Date of access: 15.03.2012.

20. Карпилович, Т. П. Алгоритмы порождения предложений естественного языка (обзор и анализ) / Т. П. Карпилович. – Минск, 1977. − 300 с.

21. Попов, Э. В. Общение с ЭВМ на естественном языке / Э. В. Попов. – М. : Наука, 1982. − 360 с.